Een nieuw kunstwerk voor het gemeenteplein

Teppesol

Deze monumentale sculptuur is een eerbetoon aan de volkssport teppesol. Het spel, waarin met loden schijven naar een met acht munten beladen staafje gegooid wordt, is een van de laatste nog actief gespeelde volkssporten. Het heeft dus niet alleen een belangrijke rol als erfgoed maar is nog steeds een echte klassieker in het Hulshoutse dorpsleven waar jaarlijks een tornooi plaatsvindt.

De ruimte rondom de sculptuur is vormgegeven als een spel- en ontmoetingsplek. Er wordt een teppesol-veldje aangelegd, waar liefhebbers te allen tijde hun spel kunnen spelen. De installatie zelf is een sterk uitvergrote versie van het staafje (of teppe) met munten op: een monumentale baken die visueel aantrekt en het speelveld markeert.

Elk detail in teppesol is gekoppeld aan het getal 8: acht spelers gooien vanaf acht meter met acht schijven naar een staafje van acht centimeter, met daarop acht munten. Wie de munten van de staaf kan gooien en zijn of haar schijf kan doen rollen of tuimelen, is de winnaar. Dit wordt acht keer herhaald om uiteindelijk een winnend team te bepalen.

Volgens dezelfde logica werd de sculptuur uitvergroot: een teppe van 8 meter uit cortenstaal, met daarop 8 metalen ‘franken’, roestvrijstalen schijven, van 1,8m diameter. Het resultaat is een sobere, statige en materieel eenduidige installatie die in haar monumentale schaal nog steeds herkenbaar refereert naar dit kleine, bijzondere object.

De installatie wordt een opvallend verticaal herkenningspunt op het dorpsplein, die het centrum van Hulshout en haar erfgoed en lokale tradities markeert. Het wordt een levendige plek waar mensen kunnen samenkomen en uitgenodigd worden om deze eeuwenoude sport te beoefenen of eens uit te testen. Bovendien kan het werk ook officieel erkend worden als ’s werelds grootste teppe!

Quote Lodewijk:

"De vraag om een voorstel te doen voor een permanent kunstwerk op het plein was een ideale gelegenheid om iets terug te doen voor het dorp waar ik geboren en getogen ben. Ik wou graag een amusante maar toch monumentale geste doen die in lijn ligt met mijn beleving van Hulshout; een eerbetoon aan mijn jeugd en aan het plein dat daar een belangrijke rol in heeft gespeeld."

In dialoog met bewoners

Bij de heraanleg van het gemeenteplein werd ruimte voorzien om een nieuw kunstwerk te installeren op de plek waar de replica van het Toreke stond. Om een geschikt kunstwerk te kiezen koos de gemeente voor een participatief traject met bewoners.

Een open oproep wist een groep van een twaalftal mensen te enthousiasmeren, een mix van kunstenaars en kunstliefhebbers, lokale ambachtslui, mensen uit het verenigingsleven en geïnteresseerde bewoners. Het proces werd begeleid door een externe curator, Ils Huygens (voormalig curator Z33, Hasselt) in samenwerking met de dienst Vrije Tijd en Cultuurregio De Merode.

Tijdens de eerste bijeenkomst werd er allereerst gekeken naar het plein zelf: hoe ervaren gebruikers en bewoners het, wat kan er nog anders, welk soort ingreep zou zinvol zijn op deze plek? Vervolgens werd er gebrainstormd over thema's en onderwerpen die belangrijk zijn voor het plein, de gemeente en haar inwoners.

Uit deze gesprekken kwamen een aantal centrale criteria en thema’s naar voren, die de basis vormden voor de eerste opdrachtomschrijving en de zoektocht naar kunstenaars. Al snel was duidelijk dat de groep resoluut koos voor een ingreep van een professionele, hedendaagse kunstenaar en niet voor een klassiek figuratief beeld of monument. De groep besloot dat de locatie, vanwege de drukke omgeving, een sterke ruimtelijke ingreep nodig heeft, een krachtige geste die dynamiek en beweging uitstraalt. Tegelijk kwam ook de behoefte aan een soort ontmoetings- of herkenningsplek op het plein naar boven.

In de opdrachtomschrijving werden enkele lokale thema’s meegegeven als inspiratie. De historiek van het Toreke, het verhaal van de ‘verdwenen’ leeuwen die tot de jaren zestig op het plein stonden, natuurlijke kenmerken zoals de Grote Nete die de deelgemeenten met elkaar verbindt, het zogenaamde bosparlement en de Herebossen, of ook kenmerkende lokale materialen zoals turf of de roestkleurige ijzerzandsteen, typisch voor de streek. Een referentie naar het verleden, vond de groep, moet niet nostalgisch zijn maar toekomstgericht en tijdloos zodat het ook meerdere generaties en diverse groepen kan aanspreken.

Er werd afgeklopt tot een shortlist van kunstenaars die uitgenodigd werden om een voorstel uit te werken. Dit resulteerde in drie verrassende en sterke ontwerpen, elk met een heel eigen benadering van de plek. Tijdens de laatste bijeenkomst werd unaniem de keuze gemaakt voor het ontwerp van Lodewijk Heylen omwille van zijn originele interpretatie van de opdracht.

Quote uit het juryverslag:

"Het project draagt een grote lokale eigenheid in zich gezien de teppesol iets typisch is voor Hulshout waar nog steeds een jaarlijks tornooi wordt gespeeld. Het is een werk dat door de gemeenschap kan omarmd worden op verschillende manieren: als een toekomstige ontmoetingsplek, als een herkenningspunt voor Hulshout en het plein, als een beeld dat Hulshout kan uitdragen. Op artistiek vlak appreciëren we het voorstel als een mooie, speelse en humoristische knipoog naar een lokale traditie. Tegelijk is het een installatie die origineel, gedurfd en spraakmakend zal zijn en Hulshout op artistiek vlak op de kaart zet."

Biografie Lodewijk Heylen

Lodewijk Heylen (°1989) woont en werkt in Antwerpen en is afkomstig van Hulshout. Hij is een conceptueel en contextueel kunstenaar, gefascineerd door de menselijke drang om de krachten van de natuur te imiteren of beheersen. In zijn werk verhoudt hij zich vaak tot industriële en infrastructurele omgevingen en werkt met bestaande materialen, standaarden en formaten grootschalige installaties of performances uit.

Als artistiek onderzoeker aan de Universiteit Hasselt en als docent aan de Faculteit Architectuur van de KULeuven in Gent bestudeerde Heylen de impact van (digitale) technologie en industrialisatie op de samenleving en de toekomst van de kunstenaar en ontwerper. Hij is ook alumnus van de Belgische Jonge Academie voor Wetenschap en Kunst en oprichter van de artistieke denktank BIN.

Heylen studeerde aan La Cambre in Brussel en het Institut für Kunst im Kontext in Berlijn, en studeerde af in 2014. Hij behaalde zijn doctoraat in de Kunsten met als onderwerp 'de rol van de kunstenaar in een geautomatiseerde toekomst' aan PXL-MAD School of Arts en Universiteit Hasselt in 2021. Hij deed residenties bij de Verbeke Foundation, AIR Antwerpen, Artistes en Résidence Clermont-Ferrand en ACC Galerie Weimar en stelde tentoon in solo- en groepstentoonstellingen in België, Frankrijk, Duitsland, Noorwegen en Nederland.

Naast zijn praktijk als kunstenaar en onderzoeker organiseert, initieert en cureert hij ook zelf tentoonstellingen, workshops en openbare kunstprojecten. In 2015 coördineerde hij een tijdelijke artist-run ruimte en studio, BIN Turnhout, waar jonge lokale kunstenaars samen met internationaal gerenommeerde kunstenaars worden gepresenteerd. Sinds 2023 is hij een van de organisatoren van een nieuwe artist-run ruimte in hartje Antwerpen: Dingen Die Niet Verkopen, waar werk van jonge kunstenaars wordt getoond.